Friday, May 29, 2020


     Chandra Singh Teron- A Man of Integrity




Chandra Singh Teron was the 5th Chief Executive Member of Karbi Anglong. He was the eldest son of Sarsing Teron Habe and Kare Engtipi in a family of three sisters and four brothers. His father Sarsing Teron was a social activist and had worked in close association with Semson sing Engti and many other torchbearers in the formation of the first organization of Karbi people - the Karbi Adorbar to pave way for the creation of Karbi Anglong District.
It was in a village called Langprat in between Tika and Langchingbar in West Karbi Anglong that Chandra Singh Teron was born on 15th August 1926. In 1934 the family shifted to Hongkram by the side of the River Karbi Langpi near Vothatlangso. In that period of time there were only two schools in the whole area -- the Tika primary and Tika M.E School. Chandra Singh Teron completed his schooling up to the M.E level there and went to Kampur to complete his Matriculation from Kampur High School. There after he completed his IA from Nowgong College and finally took graduation from cotton College Guwahati.
            After the completion of his studies he joined as Assistant Secretary in the District Council office and served for some time. But soon he gave up the job and decided to serve his people by plunging into active politics. He fought the District Council Election in 1957 and elected to the Council. After the Resignation of Nihang Rongphar, he was unanimously elected as the Chief Executive Member. He served as the CEM from 3rd December 1957 to 25th June 1962. Due to ill health he could not fight the next election but he was nominated taking into consideration his knowledge and expertise. He was elected as the Chairman of District Council and served from 25th June 1962 till his unexpected early death in 1965.
            He was married to Mabel Khulung Terangpi, Daughter of the first MLA and first CEM of Karbi Anglong -- Khorsing Terang. They had two children Dr. Kaban Dolly Teronpi  and Sar-im Ratul Teron.
            While Chandra Singh Teron was serving Chairman in the Council he was taken ill and taken to Assam Medical College Hospital, Dibrugarh. On the fateful day of 2nd March 1965 he died there at the young age of 39 only. His death was mourned by one and all. It was no doubt an irreparable loss to the district and its people.
            Chandra Singh Teron was not only a politician but a man who took interest in other aspects of life also. He took interest in writing, the village life and many socio-cultural activities. He was always honest and dedicated in everything he did. His family members recall his good manners, who had been good in studies from the very beginning. Being actively associated with the Axom Sahitya Sabha, he was executive member of the literary body from 1960 till his death. He was the president of Diphu club for three years from 1962.He was also founder member of Diphu Govt. College. It is worth mentioning that while still pursuing his education in cotton College, he edited a monthly newspaper named Pirthe Kimi in the Karbi Language. It was published by Chattra Sing Teron who later became Deputy Chief Minister of Assam. The newspaper was to be the first Karbi newspaper after the formation of the Karbi Anglong District,representing the social awakening of the people in the new hills District. Chandra Singh Teron was also the founder member of K/A sports association and he was the president of the sports body from1962 to 1965. He had been associated with many other organizations even in that short span of life, eagerly working for the people’s social uplift. Chandra Singh Teron both in his writings and oratories reflected a deep concern for his land and people. Longkam Teron, the eminent Karbi writer recalled Teron’s energetic speech in the Annual Session of Karbi Adorbar in 1957 at Pongve Kro village near Howraghat, which impressed him a lot.
            Chandra Singh Teron is today remembered solely as an honest, able leader of the people of Karbi Anglong and still respected for his personal integrity, who could have contributed much to the society if fate permitted. As John Donne had said to Death--
    Soonest our best men with thee doe goe,
    Rest of their bones and soules deliverie.
Chandra Singh Teron was perhaps one among the many best of men.
            In memory of this great soul a High School at Daramnala,Diphu was established imparting essential education to the local children and ushering in social development. A central part of Diphu Town has also been dedicated to him as Chandra Nagar, honoring his memory. Chandra Sing Teron Memorial Club at Lurulangso, Diphu has been trying to retain his culture and impart social services in  memory of this distinguished personality. The Club completes 50 years of existence on 31st May 2020. Let C.S.T Memorial Club take forward the dreams of Chandra Singh Teron to uplift the Karbi people by extending help to the needy people in our society. 
               -KACHE TERONPI 

Saturday, January 12, 2019

LT. SARSING TERON, THE LANGKUNG HABE AND KARBI ADORBAR



                     LT. SARSING TERON, THE LANGKUNG HABE AND KARBI ADORBAR
                                                                                                         Kache Teronpi
                                                                                                                                                 
           Lt. Sarsing Teron was born and brought up in and around Langchingbar in Rongkhang area of West Karbi Anglong who later shifted to the village of Hongkram, on the bank of the river Karbi Langpi (Barpani) near Vothatlangso. His name is closely associated with Karbi Adorbar, the first organization of the Karbi people, which was instrumental in the creation of the hill district of united Mikir and N.C Hills, now called Karbi Anglong and Dima Hasao districts respectively.
         He was born in the year 1898 at Langprat, Tika. His father’s name was Sarmen Teron and mother Kache Beypi. He was orphaned at an early age and brought up by relatives. He was given the duty of grazing the buffaloes of his family. By that time the Tika missionary had been established (1897) by Rev. P.E Moore and John Moses Carvell. Thengkursing Ingti helped the missionaries in setting up a primary school at Tika. The children of that area were fortunate enough to have an educational foundation in their own village. Semsonsing Ingti was Thengkursing Ingti’s son, who later became the first Karbi graduate in 1933.
      As Sarsing Teron grew up grazing the buffaloes in the hills, he watched the children of Christian converted Karbi families going to school and longed to join them. But the non-Christian were still reluctant to accept school education. So, he could only watch the teaching in school from far and learn writing with charcoals on the big rocks. One day he was so engrossed in writing that he forgot about the buffaloes completely. When evening came and he had to return home without the buffaloes, he was punished severely. His long hair was tied to a branch of a tree and kept him hanging for some time. Soon after that he cut his long hair which was always tied in a bun, the traditional hairstyle of that period. Then he fled to Golaghat with the missionaries and stayed with an Assamese family. There he met Thengkursing Ingti who was also in Golaghat by that time and he was very kind and supportive to Sarsing Teron. Later Sarsing Teron converted to Christianity and studied from class I to III at Golaghat.
     Now being a little literate, he returned to his village and took up his old traditional Karbi faith again. He married Kare Ingtipi from Langchingbar and their eldest daughter Ka-et Teronpi was born in the year 1920. In 1934 the family shifted to Hongkram where life was easier. The fertile land of the Karbi Langpi improved their lives and made it possible to educate their children, sending them to Kampur, Nowgong and Guwahati for higher studies. Sarsing Teron was also ordained the Habe by the Karbi King to represent him in governing the area around Hongkram known as Umlarong Ronghan. He was often called Ronghan Habekong but better known as Langkung Habe as he resided by the river. That led him to visit various places, specially Nowgong which was the center of all official works as well as shopping. It was there that the educated people from the Karbi community gathered and had many discussions pertaining to their society.
     In 1937 the election to the Provincial Assembly was held in the hill tracts. Khorsing Terang as Congress candidate was elected to represent the Mikir Hills tract defeating Thengkursing Ingti and Mohansing Teron. A political awakening was in the rise. A mention may be made here that West Karbi Anglong was lagging behind in many fields in comparison with East Karbi Anglong in the past as well as in the present time today. There was an urgent need for change and by then Semsonsing Ingti  too was begining to take interest in social change.
        So in the year 1940, in a meeting at Kathalguri in Nowgong some people from the community assembled to discuss various issues and there Karbi Adorbar was formed wherein Sarsing Teron, the Habe was selected the president and Semsonsing Ingti, the secretary. They met Sir Robert Neil Reid, the Governor at Mohongdijua and submitted a memorandum praying for special protection and measures of development for the Karbi people. Sarsing Teron  being a Habe, a representative of the King, worked side by side with Semsonsing Ingti in discarding social ills. They met the Lindokpo, the King, for the reformation of age old traditions and uplift of social status of women. At that time women were not allowed to use umbrellas and walk in front of their men. That rule changed giving dignity to women. In 1945 Semsonsing Ingti fought the Provincial Assembly election as Independent candidate though he was defeated by Khorsing Terang.
      From 1945 onwards there was a massive drive to form All Assam District committees of Karbi Adorbar. Barelong Terang as a member took active part in organizing meetings at Golaghat, Bokaghat, Dimapur, Haflong etc. In 1946, the annual meeting of Karbi Adorbar was arranged in an extensive way at Habaipur where around 2,000 people attended. There the organization was reconstructed as political organization. Sarsing Teron was retained as president and Semsonsing Ingti as secretary.
    On 18th May 1947 Karbi Adorbar met Bordoloi committee and submitted a memorandum placing the demand for a district comprising the areas occupied by the Karbi people. In the Border Determination Committee, Semsonsingh Ingti, Song Bey, Sarsing Teron and Khorsing Terang were selected as members for the formation of a district.
     But unfortunately in 1948 Semsonsing Ingti died before the fulfillment of his cherished dream. At last in 1951 the district of United Mikir and North Kachar Hills was formed. An Interim committee was formed by special officer C.S Booth for the new district, in presence of Kabon Neli Timungpi, MP, Shillong. The members in the Interim committee were Khorsing Terang, Nihang Rongphar, Sarsing Teron, Moniram Langneh, Birenlong Terang, Harsing Ingti, Davidlong Enghee, Birendra Teron, Longsing Tisso, John Kathar and Dharmeshwar Engleng. The committee was in office till the election in 1952.
     Sarsing Teron fought and won the election to the District Council from Rongkhang constituency, the voting center being only at Vothatlangso. He was elected to be a member of the first District Council body of Karbi Anglong. After serving for five years he retired from active political life.
    In 1960 Hongkram was taken up as Adarsha village and various incentives introduced by the government for the hill people who were asked to come down to the plains for better life.Sarsing Teron felt great satisfaction and pride at this fulfillment of one of his many dreams.
     His eldest son Chandrasing Teron went on to become the C.E.M., his younger son Mohansing Teron, E.M and the youngest son Khorsing Teron an M.D.C. His son-in-law Dhoniram Rongpi was C.E.M and Minister in Assam Cabinet. His grandsons Samsing Hanse was minister in Assam Cabinet and a great writer, and Dr. Mansing Rongpi the sitting M.L.A from Vothatlangso constituency.
         Sarsing Teron, Langkung Habe was a traditionalist but a modernist at heart. His life was a blend of both. His love to know the ABC paved way for the change in his life and took him to the road of Karbi Anglong politics to work with the people. As hobbies, he loved to maintain register with dates of every event, enjoyed cooking for himself and lived independently at his hongpharla, receiving people traditionally there and serving as the Habe till his death in the year 1979 on 5th December at the age of 81. He nurtured Karbi traditional rites and rituals in spite of his close proximity with Christianity and being exposed to modern lifestyle.
      The life Sarsing Teron is an insight to the lives of so many children in the remote hills who are eager to go to school and learn new things, which might bring a change in their lives as well as those around them. What they need is the help and guidance of their teachers. This great and noble responsibility of spreading light and hope lies upon all the teachers. Let’s pray to God to help and guide all the teachers in this immensely glorious and humane endeavor. 






  SOURCES:
·        Kabon Teronpi and Lt. Monsing Teron
·        Smriti Probah- Barelong Terang
·        Karbi Anglongor rajnoitik itihas- Borsing Rongphar

Monday, February 2, 2015

ঘৰ জোঁৱাই (গল্প)

               ঘৰ জোঁৱাই
    চিৰিলাংছ’ ৰংহাংহেমত আৰু কেইদিন মানৰ পিছতে হ’ব আদাম-আছাৰ।ৰংহাংহেম আৰু গোটেই চুবুৰীতে আনন্দত উদুলি-মুদুলি।কাৰন সূদীৰ্ঘ ২০ বছৰৰ পিছত চুবুৰীতোত সম্পূৰ্ণ পৰম্পৰাগত ৰীতি-নীতিৰে এখন বিবাহ অনুষ্ঠিত হ’ব।কাৰেং আৰু হেমাৰি ৰংহাঙৰ প্ৰথমা কন্যা ছেৰদিহুনৰ বিবাহ হ’ব ছাৰমুক্ৰাঙৰ লগত।নতুন প্ৰজন্মই আদাম-আছাৰ বহুতেই দেখা নাই-কাৰণ আজিকালি প্ৰায় ভাগে প্ৰেমত পৰি ছোৱালি পলুৱাইহে আনে আৰু পিছত ল’ৰা-ছোৱালী ডাঙৰ হোৱাৰ পিছতহে বিবাহৰ ৰীতি-নিয়ম কৰি বিছাৰ চেপাচক সকাম কৰি বৈবাহিক সম্বন্ধটো সমাজৰ পৰা স্বীকৃতি লয়।যাক প্ৰচলিত ভাষাত বুঢ়া-বুঢ়ী বিয়া বুলি কোৱা হয়।
         কিন্তু বুঢ়া-বুঢ়ী বিয়াত আদাম-আছাৰৰ দৰে যি উদুলি-মুদুলি পৰিবেশ,ফুৰ্তি-আনন্দ,ৰং-তামাছা সেইতো নাই।সেয়ে ৰংহাংহেমত আদাম-আছাৰ হ’ব বুলি জানি চুবুৰীতোৰ ডেকা-গাভৰুৰ আৰু মহিলা সকলৰ গাত তত নাইকিয়া।বিয়াৰ কামত সকলোৱে উপজাচি লাগি ভাগি দিছে।বিয়াত কোনে কি কি ৰঙৰ আৰু ডিজাইনৰ পিনি-পেকক পিন্ধিব তাকে লৈ অন্তহীন আলোচনা গাভৰু আৰু মহিলা সকলৰ মাজত।
         বিয়াৰ দিনাখন যাতে দৰা পক্ষৰ মানুহ আৰু অভ্যাগত সকলৰ কোনো অসুবিধা নহয় আৰু শুশ্ৰুষা কাৰ্যত কোনো খুট যাতে নাথাকে তাৰ বাবে পৰিয়াল আৰু চুবুৰীয়া মানুহৰ মাজত দায়িত্ব ভগাই দিয়া হৈছে।
         চুবুৰিয়া হিচাপে মানাই আৰু ছাৰএতক দায়িত্ব দিয়া হৈছে আমন্ত্ৰিত অভ্যাগত সকলক আদাৰণি আৰু শুশ্ৰুষাৰ কামত তদাৰকি কৰাৰ।
         বিয়া ঘৰৰ উদুলি-মুদুলি পৰিবেশত হঠাতে পুৰণিকলীয়া চিনাকি বন্ধু-বান্ধবী,দূৰ-সম্পৰ্কীয় লোকক খন্তেকীয়া ভাবে লগ পালে বৰ ভাল লাগে।কিন্তু ছাৰএতে কুংৰিক এইখন বিয়া ঘৰত লগ পায় যাব বুলি সপোনতো ভবা নাছিল।তাইৰ গাভৰু কালৰ সেই চপলতা এতিয়াও বিদ্যমান।গাভৰু কালৰ সেই পাতল খীন শৰীৰটো কিছু মেদবহুল হৈছে আৰু এক তিৰোতা তিৰোতা ৰুপ লৈছে ছেহেৰাটো।
         মুখত সেই স্বভাবজাত এমোকোৰা হাঁহি লৈ তাই নিজে আগবাঢ়ি আহি ছাৰএতক মাত দিলে আৰু মানাইৰ লগতো চিনাকি হ’ল।হাঁহি মাতি তাই নিমিষতে এটা সহজ পৰিবেশ সৃষ্টি কৰি ললে।কুশলবাৰ্তা বিনিময় হোৱাৰ পিছত সিহঁতৰ  কেইটা সন্তান আৰু কিমান ডাঙৰ হৈছে খবৰ ললে তাই।ছাৰএতে কলে ‘মোৰ ল’ৰা ক্লাছ নাইনত আৰু ছোৱালীজনী ক্লাছ ফাইবত পঢ়ি আছে’।
         হঠাতে তাই হাঁহি হাঁহি ধেমেলিয়া ভাবে এটা কথা কৈ পেলালে-‘মোক বিয়া কৰোৱা হেতেন তোমাৰ ল’ৰাই এতিয়া কলেজ গৈ পালে হয়।তুমিতো আমাৰ পৰা পলাই ফুৰিছিলা তেতিয়া’।
         তাইৰ কথাত সকলোৱে হাঁহিলে।ছাৰএতেও অপ্ৰস্তুত হেঁতা হাঁহি মাৰিলে। মানাইক সি আৰ চকুৰে চালে-তাই তাক যি চাৱনি এটা দিলে সি বুজি পায় গল। কুংৰিৰ এই প্ৰগল্ভ স্বভাবৰ বাবে সি আগতেও আতৰি ফুৰিছিল আৰু ভয়ো কৰিছিল।তাই হানৰি মাহীৰ ছোৱালী কাজকৰ লগত নলেগলে লগা বান্ধবী।তাই বোলে প্ৰায়েই কাজকক কৈছিল-‘অ’ই তোৰ দাদা কি ল’ৰা নহয় নেকি-ছোৱালীবোৰৰ পৰা যে আঁতৰি ফুৰে।মোলৈতো ঘূৰিয়েই নাচায়।কৈ দিবি-ল’ৰা মানুহ ল’ৰাৰ দৰে থাকিব লাগে বুজিছ’।
         কুংৰি এতিয়া এজনী বিবাহিতা তিৰোতা।সিহঁতৰেই তিমুং ফৈদৰ মানুহ এজনৰ লগত বিয়া হৈছে।গতিকে কাৰবি পৰম্পৰাগত সম্বন্ধত তাই এতিয়া তাৰ তিপি মানে বৌৱেক আৰু সি তাইৰ দেওৰেক-‘কৰপ’হাই ’।নিয়ম মতে তাই তাক নাং বুলি সন্বোধন কৰিব পাৰে-সিও পাৰে।সিহঁতৰ মাজত এতিয়া সামাজিক নিয়ম শিথিল হৈ গৈছে।সিহঁতৰ সমাজত ককায়েকৰ মৃত্যুৰ পাচত ভায়েকৰ অৰ্থাৎ দেওৰেকৰ লগত বৈৱেকৰ পুনৰ বিবাহৰ এটা পৰম্পৰাগত ৰীতি আছে।সেয়ে কিছুমান তিৰোতা মানুহবোৰ ‘কৰপ’হাই’ৰ আগত নিলাজ হৈ পৰে।
         ৰাতি বিয়া শেষ হোৱাৰ পিছত ঘৰলৈ উভতাৰ পথতেই মানায়ে তাক জেৰা আৰম্ভ কৰি দিলে-‘এই কুংৰিজনীৰ লগত তোমাৰ কিমান দিনৰ চিনাকী?তাইৰ লগত তোমাৰ কি সম্বন্ধ?’ ইত্যাদি ইত্যাদি অজস্ৰ প্ৰশ্ন।‘মই জানো নহয় তোমাৰ সকলো কথা-তোমাৰ বিষয়ে যিবোৰ কথা শুনিছিলো তাৰ মানে সকলো সঁচা’—তাইৰ মুখৰ পৰা এ-কে-ফৰটি-ছেৱেনৰ গুলি ফুটা দি ফুটিছিল কথাবোৰ।আত্মপক্ষ সমৰ্থনত কিবা কব খুজিও সি ৰৈ গ’ল।কাৰণ সি মানাইৰ খংটো জানে-খাৰৰ তৰকাৰিৰ দৰে একেবাৰতে উতলি উথি জুইকুৰাক নিৰ্বাপিত কৰাৰ দৰে তাইৰ খংটোও অলপ পিচতে শাম কাতিব নিজে নিজে।
         কুংৰিয়ে ঠিকেই কৈছিল-সি এসময়ত ছোৱালীবোৰৰ পৰা আতৰি ফুৰিছিল-এক নিৰাপদ দূৰত্ব বজাই ৰাখিছিল।আচলতে সি বিয়া নকৰিব বুলিয়েই এসময়ত সিদ্ধান্ত লৈছিল।এটা ঘটনাই তাক এই সিদ্ধান্ত লবলৈ বাধ্য কৰাইছিল।লংকি দাদাই কলেজত পঢ়ি থাকোতেই প্ৰেমত পৰি ছোৱালী পলুৱাই আনিছিল।সিহঁতৰ সমাজত এয়া সচৰাচৰ ঘটনা।কিন্তু তাৰ মা-দেউতাকহঁতে এই ঘটনাত বিৰাট আঘাট পাইছিল।বিশেষকৈ তাৰ মাঁক।কাৰন তাৰ মায়ে লংকি দাদাৰ বাবে নিজৰ ভায়েকৰ ছোৱালীক ভাবি বোৱাৰী হিচাপে হনজেং কেকক সকাম কৰি হাতত সূঁতা বান্ধি থৈ আহিছিল তাহানিতে।সিহঁতৰ সমাজত মোমাইৰ ছোৱালীকেই আটাইতকৈ পচন্দৰ বোৱাৰী হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়।পুৰণিকলিয়া চিন্তা-ধাৰাৰ তাৰ মাকে নিজৰ ভায়েকৰ ছোৱালীৰ বাহিৰে অন্য কাৰোবাক বোৱাৰি হিচাপে মানি লবলৈ টান পাইছিল।ফলত এই ঘটনাক লৈ সিহঁতৰ ঘৰত অশান্তি সৃষ্টি হৈছিল।তাৰ মাকৰ এটাই দুখ আৰু চিন্তা-‘দন প্লোতদুত প’’-অৰ্থাত মামাহঁতৰ পৰিয়ালৰ লগত থকা সাতামপুৰুষীয়া সম্বন্ধটো অন্ত পৰি যাব।তাৰ মা-দেউতাকহঁতে সকলো খং ক্ষোভ তাৰ ওপৰতে উজাৰি দিছিল।সিও তেওঁলোকৰ সন্দেহৰ আৱৰ্তত থাকি গ’ল।সেই তেতিয়াৰ পৰাই সি ছোৱালীবোৰৰ পৰা আতৰি ফুৰিছিল আৰু বিয়া নকৰো বুলি সিদ্ধান্ত লৈছিল।
         পঢ়াশুনা সমাপ্ত কৰিয়েই সি কৰ্মক্ষেত্ৰত সোমাই পৰিছিল আৰু চৰকাৰী চাকৰিৰ সূত্ৰে দিহিঙে দিপাঙে বদলি হৈ পাহাৰীয়া এই নতুন ঠাইখনত ভৰি দিছিলহি।ইয়াতেই সি লগ পাইছিল মানাইক-তাৰ সপোন কুঁৱৰীক।মানাই মানে জোন।মানাই সঁচাকৈয়ে ৰুপত সাইলাখ ‘মানাই’ৰ দৰেই আছিল।প্ৰথমে চিনাকি,তাৰ পিছত বন্ধুত্ব আৰু তাইৰ প্ৰেমত পৰি এদিন সি তাৰ ‘কনফাৰ্মড বেচেলৰ’ সিদ্ধান্তটো সলনি কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল।এদিন সি সঁচাকৈয়ে তাইক এই বুলি বিয়াৰ প্ৰস্তাৱ দি দিছিল-‘নেংপি নেংছ’ কাচিংকি’ৰ বাবে তোমালোকৰ ঘৰলৈ মা হঁতক পঠিয়াম নেকি?’ তাই হয়তো এই প্ৰশ্নটোৰ বাবে মনে মনে সাজু আছিল।তাই মাথো কলে-‘শুভ কামত বিলম্ব নকৰাই ভাল’।
         ‘নেংপি-নেংছ’ কাচিংকি’ কাৰবি পৰম্পৰাগত বিবাহৰ বাবে আলোচনাৰ প্ৰথম খোজ।ছাৰএৎহঁতৰ ঘৰত তাৰ মাকহঁতে বিবাহৰ আয়োজন কৰি পোৱা নাই।পৰিয়ালত পৰম্পৰা ৰীতি-নীতিৰ পুৰোধা মানুহগৰাকী হ’ল জেঠাই-নি কাদিং।গতিকে জেঠাইক মাতি পঠোৱা হ’ল পৰামৰ্শ লবৰ বাবে।জেঠাই-নি কাদিঙে কলে-‘ছোৱালীৰ পৰিয়ালটো ৰংখাং অঞ্চলৰ মানুহ।শুনিছো ৰংখাঙৰ ৰীতি নীতি আমাৰ লগত কিছু পৃথক আৰু কঠোৰ,তেওঁলোকে পৰম্পৰা ৰীতি নিয়মত আপোচ নকৰে হেনো’।জেঠাই কাদিঙৰ কথাই সিহঁতৰ পৰিয়ালক ভয় খোৱাই দিছিল।আদাম-আছাৰৰ সময়ত ৰীতি-নীতি নাজানিলে এক লজ্জাজনক পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হ’ব লাগিব। লংকাম খুৰাৰ পৰা পৰামাৰ্শ লোৱা হ’ল-তেওঁৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ বিবাহ প্ৰথাৰ ওপৰত যথেষ্ট জ্ঞান আছে আৰু নিজেও এজন পূজাৰী-কুৰুছাৰ।মুঠতে সেইকেইদিন বিবাহৰ পৰম্পৰা ৰীতি নীতিৰ ওপৰত এক আলোচনা চক্ৰই চলি থাকিল।
         এদিন দিন বাৰ মিলাই তাৰ মাঁহতে জেঠাই-নি কাদিং,মাহী হানৰি আৰু পৰিয়ালৰ কেইজনীমান তিৰোতা মানুহক লৈ মানাই হতৰ ঘৰলৈ বিয়াৰ প্ৰস্তাৱ দিবলৈ নেংপি-নেংছ’ কাচিংকি বাবে গ’ল।লগত লৈ গ’ল তামোল-পান আৰু আৰাকৰ বটল মাননিৰ বাবে তাৰোপৰি কেইটামান বিলাতী মদৰ বটল-ৰীতি নিয়মত প্ৰয়োজন নাই যদিও আজি কালি প্ৰায়েই লৈ যোৱা হয়।মানাই হতৰ পৰিয়ালে কন্যাৰ মতামত জানিবৰ বাবে কেহাং আৰু কেহাং কেপাতিনি নিয়মৰ বাবে পুনৰ এদিন আহিবলৈ কৈ পঠালে।
         কেহাং আৰু কেহাং কেপাতিনি বিবাহ আলোচনাৰ দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় পৰ্যায়।সেই দিনাখন পান তামোলৰ বান্তা লগতে তিতালাওৰ পাত্ৰ বংক্ৰকত হৰলাং আৰু হৰবঙত আৰাক মাননি হিচাপে লৈ ছোৱালীৰ ঘৰলৈ যাব লাগে। কিন্তু যিহেতুকে লৰা-ছোৱালীৰ মাজত ইতিমধ্যে প্ৰেম সম্পৰ্ক গঢ়ি উঠিছে গতিকে একেটা দিনতে এই সকাম কৰিব পৰা যাব বুলি সিদ্ধান্ত লোৱ হ’ল।
         এদিন তাৰ মাকহতে চামবুৰুকছ’ হৰ কেপি সকাম কৰি পূৰ্বপুৰুষ সকলক সুঁৱৰি আশীৰ্বাদ বিচাৰি পূজা এভাগ দিলে আৰু চাউলেৰে মদৰভাত বনাই থাপ সানি ঘৰতে হৰলাং আৰু আৰাক বনাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে।জেঠাই কাদিঙে পাচ দিনৰ পিছত হৰলাঙৰ সোৱাদ লৈ খুব ভাল আৰু মিঠা হৈছে আৰু এয়া তিৰিম সকলে আশীৰ্বাদ দিয়াৰ কাৰনে বুলি কলে।
         পূৰ্ব নিৰ্দ্ধাৰিত দিনত সিহঁতৰ ঘৰৰ পৰা তাৰ মাকহঁতে তামোল-পানৰ বান্তা আৰু বংক্ৰকত হৰলাং আৰু আৰাকৰ বটলৰ মাননি হৰহাকত লৈ মানাই হঁতৰ ঘৰলৈ গ’ল।সেইদিনাখনেই মানাইক আনুষ্ঠানিক ভাবে বিয়াৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হ’ল আৰু কন্যাৰ অভিভাৱক পক্ষই দৰা ঘৰৰ পৰা নিয়া মাননি হৰলাং আৰু আৰাক গ্ৰহণ কৰিব লাগে নে নেলাগে মানাইক  পৰম্পৰা মতে আনুষ্ঠানিক ভাবে সোধা হ’ল।মানাই সন্মতি দিয়াৰ পিচত হৰলাং আৰু আৰাক ভগৱানক উচ্ছৰ্গা কৰি সকলোৱে খালে আৰু বিয়া হ’ব বুলি খাটাং কৰা হ’ল।তাৰ মাকহঁতে ঘৰৰ পৰা নিয়া পেকক আৰু সোনৰ আঙুঠি ছিম কিবি বুলি মানাইৰ হাতত দি আহিল।
        বিয়া খাটাং হ’ব বুলি জনাৰ পিছত পৰিয়ালৰ মানুহে বিয়াখনৰ দিন বাৰ সোনকালে থিক কৰিব লাগে বুলি ছাৰএতক জোৰ দিলে।গতিকে সি তাৰ মাক হঁতক এদিন আকৌ হৰবং হৰথে মদৰ মাননি আৰু বান্তা লৈ মানাই হতৰ ঘৰলৈ পঠিয়ালে আজ’আৰনি কেফা অৰ্থাৎ বিয়াৰ দিন বাৰ থিৰাং কৰা সকামটি সম্পন্ন কৰিবলৈ।সেইদিনা বিয়াৰ পৰম্পৰাৰ ৰীতি-নীতিৰ বিষয়ে বিতংভাবে আলোচনা কৰা হ’ল।আগৰ দুটা পৰ্যায় সুকলমে সম্পন্ন হৈছিল-কিন্তু এই তৃতীয় পৰ্যায়ত কিছু সমস্যাই দেখা দিলে।তাৰ দাদা-বৌৰ বিয়া আদাম-আছাৰৰ যোগেদি সম্পন্ন হোৱা নাছিল-গতিকে কিছুমান ৰীতি-নীতিৰ সকাম আধৰুৱা হৈ আছে।সেয়েহে সিহঁতৰ বিয়া আদাম-আছাৰ নিয়ম মতে সম্পন্ন কৰিব নোৱাৰিব।
         মানাইহঁতৰ ঘৰে কিন্তু সিহঁতৰ বিয়াখন আদাম-আছাৰ নিয়ম মতে হোৱাটো বিছাৰে।কাৰন এইটো তেওঁলোকৰ ডাঙৰ ছোৱালীৰ বিয়া আৰু পৰিয়ালত প্ৰথম বিয়া হ’ব।অন্যহাতে সিহঁতৰ পৰিয়ালত আদাম-আছাৰ মতে বিবাহ সম্পন্ন হলেও আকৌ পৰম্পৰা মতে বৰযাত্ৰী জেংতই জেংনি নিয়ম কৰাত বাধা আছে হেনো।মুঠতে এটাৰ পিচত আন এটা সমস্যাই দেখা দি আছে।বিভিন্ন আলোচনা-পৰামৰ্শৰ অন্তত সিদ্ধান্ত লোৱা হ’ল-বিবাহ আদাম-আছাৰ নিয়ম মতেই সম্পন্ন হ’ব কিন্তু কিছুমান পৰ্যায়ৰ ৰীতি-নীতি বাদ দিয়া হ’ব।গতিকে আদাম-আছাৰৰ দিনৰ বাবে জোন চাই দিন বাৰ ঠিক কৰা হ’ল-কাৰন ক্ললিন অৰ্থাৎ কৃষ্ণ পক্ষত কেপাংৰি সম্পন্ন নহয়।
         আদাম-আছাৰৰ দিন।ছাতৰ,চয় হংথৰ আৰু প’হ’ পিন্ধি ছাৰএৎ দৰা হৈ ওলাই যাবলৈ সাজু হ’ল।যাত্ৰাৰ আগতে মদ আৰু শুকান মাছেৰে তিৰিম কাংদুক সকাম কৰি পূৰ্বপুৰুষ সকলক স্মৰন কৰি আশীৰ্বাদ বিচৰা হ’ল।হৰবং হৰথে নিবৰ বাবে হৰহাক সাজু কৰা হ’ল-আৰু মদৰ কলহ হৰতেবুক এটাও লোৱা হ’ল।হৰহাক কঢ়িয়াই নিবৰ বাবে তাৰ বৰদেউতাকৰ ছোৱালী ছেৰজিলি আৰু ভাগিনী ৰুপ্তালিনক মাতি অনা হৈছে।বিয়া নাম গাবলৈ লুঞ্চেপ’ হেমাই খুৰাক লৈ অনা হ’ল গাৱৰ পৰা।বিয়া নাম লুঞ্চেপ’ গায়ক সকলেহে দৰা-কইনাৰ বাপেকৰ হৈ গায় দিয়াৰ নিয়ম।
         কইনাৰ ঘৰত সূৰ্য্যাস্তৰ আগে আগে দৰা গৈ পাব লাগে-গতিকে সিহঁতে গধূলি সময় মিলাই যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিলে যাতে কইনাৰ ঘৰত সূৰ্য্যাস্তৰ আগতে গৈ পায়।যিহেতুকে জেংতই জেংনি নাপায়, দৰা আৰু দৰাপক্ষৰ ৰংআছাৰ,ক্লেংদুন-ক্লেংছাৰ্প’ আন লোকসকল অগা পিছাকৈ কইনাৰ ঘৰলৈ গৈ উপস্থিত হ’ল।কইনাৰ ঘৰত তেতিয়া এক উৎসৱ মূখৰ পৰিবেশ।দৰা আৰু দৰা পক্ষৰ মানুহক আদৰিবলৈকে ৰৈ আছিল মানাইহঁতৰ পৰিয়ালৰ মানুহবোৰ।
         বিয়াত আমন্ত্ৰিত অতিথি সকলক বিদায় দিয়াৰ পিছত-দৰা আৰু কইনাৰ পৰিয়ালৰ লোক সকল হংফাৰলাত বহিল।দৰা ঘৰৰ পৰা নিয়া বংক্ৰক আৰু আৰাক এবটল কইনাৰ দেউতাকক ক্লেংছাৰপ’ই সেৱা জনাই মাননি দিয়াৰ পিছত বিয়াৰ কাম আৰম্ভ কৰা হ’ল।তাৰ পিছত কইনাৰ পৰিয়ালৰ মানুহক বিশেষকৈ কইনাৰ মাক, খুড়া-খুড়ী,মামা-মামী,ভাতৃ সকলক মদৰ বটল দি মাননি দিয়া হ’ল।তাৰোপৰি উপস্থিত ৰংআছাৰ,মেকাৰ আছাৰ,ৰিছ’বাছা,ফেৰাংকে সকলকো মদৰ মাননি দিয়া হ’ল।আনহাতে কইনা ঘৰৰ ফালৰ পৰাও দৰাপক্ষৰ মানুহক মদৰ মাননি বটল দিলে।হৰকাংলে অৰ্থাৎ মদৰ মাননি দিয়া কাৰ্য সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত কইনাৰ দেউতাই বংক্ৰকৰ পৰা তিনিবাৰ মদ ঢালি বংক্ৰক আৰনাম কেপু মন্ত্ৰ মাতি ‘দৰা-কইনাৰ সম্বন্ধ হাজাৰ বছৰৰ শিলৰ সাকো যেন কটকটীয়া হওক’ বুলি আশীৰ্বাদ দি আদাম-আছাৰৰ কাম আৰম্ভ কৰিলে।
         মাজনিশা ঘৰৰ ভিতৰত নিৰ্দিষ্ট কৰি থোৱা কোঠালীত কইনাঘৰৰ মহিলা আৰু ডেকা-গাভৰু সকলে পেনিকো পেলিমৰ ওপৰত পেলু বিছনা ছাদৰ পাৰি তাৰ ওপৰত কুংৰি আৰু ছাৰএতক দৰা-কইনা হিচাপে বহিবলৈ দিয়া হ’ল।ইজনে সিজনক বাতিত মদ আৰু তামোল খোৱাবলৈ দিলে আৰু ৰাইজক সাক্ষী কৰি শপথ খাবলৈ দিলে-এই পবিত্ৰ বান্ধোন চিৰস্থায়ী হ’ব আৰু বিচ্ছেদ নহ’ব বুলি।তাৰ পিছতে সিহঁতক আজিৰ পৰা স্বামী-স্ত্ৰী বুলি ঘোষনা কৰিলে।এইদৰে কেপাংৰি-কেপাংদন কামতো সম্পাদন কৰা হ’ল।আজিৰ এই অলপ সময়ৰ অনুষ্ঠানৰ বাবে কিমান যে পৰম্পৰা ৰীতি-নীতিৰ পৰিক্ৰমা-আৰু আয়োজন!ছাৰএতে ভাবিলে-এই কাৰনেই ছাগে কিছুমানে ছোৱালী পলুৱাই নিয়ে।
         কেপাংৰি কেপাংদন সম্পন্ন হোৱাৰ পিচত ছাৰএতক দৰাৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট কৰি থোৱা কোঠালীত শুবলৈ দিলে।বহু দেৰিলৈকে তাৰ টোপনি অহা নাছিল-এক অনামি অনুভূতিয়ে তাৰ দেহ-মন আলোড়িত কৰি আছিল।অলপ ছিলমিলকৈ টোপনি আহিছিল যদিও দোক-মোকালিতে সি সাৰ পাই গৈছিল।ৰাতিপুৱা শুই উঠি সি আচৰিত হ’ল-দৰা ঘৰৰ মানুহ এজনো নাই! পিছতহে সি গম পালে-সিহঁতৰ বিয়াখন আদাম আছাৰৰ সম্পূৰ্ণ নিয়ম কৰাত অসুবিধা আছে সেই কাৰনে দৰা-কইনা দুই ঘৰৰ সন্মতিত কেপাংৰি পৰ্যায়লৈকে স্থগিত কৰা হৈছে।কাৰন লংকি দাদাহঁতৰ বিয়া পৰম্পৰাগত ৰীতি-নিয়মত কেচেপাচক নকৰালৈকে সিহঁতৰ মাজত আদাম-আছাৰ কাংথুৰ কাৰ্য সম্পূৰ্ণ হ’ব নোৱাৰে।গতিকে দৰাপক্ষই মাজনিশা বিবাহ কাৰ্য সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত তাক এৰি থৈ ঘৰলৈ ঘূৰি গ’ল আৰু প্ৰতীকি ভাবে পিছ’কেমেন অৰ্থাৎ ঘৰ-জোঁৱাই খাটিবলৈ কইনাৰ ঘৰত তাক এৰি থৈ গ’ল।
         প্ৰচলিত নিয়ম মতে কেপাংৰিৰ পিছদিনাখন কইনাৰ ঘৰতে ৱোৰ কেমাথা পূজা কৰি দৰা-কইনাক পূজাৰ পবিত্ৰ পানী ছতিয়াই আশীৰ্বাদ দিব লাগে।দৰাই কইনাক স্ব-গৃহলৈ লৈ যাওঁতে এই পূজাৰ ভাত-মাংসৰ টোপোলা কৰি দি পঠোৱা হয়।এই ভাতৰ টোপোলা আধা ৰাস্তাত জিৰণি লওঁতে একেটা কলৰ পাতত আনকাচাৰৱাং কৰি ভাত খাই আংদেং আথেকাৰ দিব লাগে।কইনাই গৈ পোৱাৰ পিছদিনাখন দৰাৰ ঘৰতো ৱোৰকামাথা পূজা কৰিব লাগে।বিয়াৰ তিনি সপ্তাহ বা এমাহৰ পাছত দৰাই কইনাক লৈ মাকৰ ঘৰলৈ যাব লাগে।সেইদিনা ছোৱালীয়ে বিয়াৰ দিনা মাকৰ ঘৰৰ পৰা পিন্ধি অহা কাপোৰ আৰু লাওৰ পাত্ৰ মাকক ঘূৰাই দি আহিব লাগে।ইয়াক পেছ’-ৰিছ’ কছেথন দাম বুলি কোৱা হয়। সিহঁতৰ বিয়াখন যিহেতুকে সম্পূৰ্ণ আদাম আছাৰ কাংথুৰ নহয়,কেপাংৰি পৰ্যায়তে স্থগিত ৰখা হৈছে গতিকে সিহঁতে এই পিছৰ সকাম খিনি নকৰিলেও হব এতিয়া। তাৰোপৰি ছাৰএৎ হতৰ পৰিয়ালত জেংতই জেংনিত বাধা-নিষেধ আছে।গতিকে সকলোৰে আলোচনাৰ অন্তত সিদ্ধান্ত লোৱা হ’ল-সি প্ৰতীকি ভাবে কইনাৰ ঘৰত এদিন পিছ’কেমেন অৰ্থাৎ ঘৰ-জোঁৱাই খাটিহে পিছদিনাখন কইনাক নিজ ঘৰলৈ লৈ যাব পাৰিব।


Tuesday, December 9, 2014

মোৰ প্ৰিয় ঔপন্যাসিক ৰংবং তেৰাং-ৰংমিলিৰ হাঁহি আৰু হংক্ৰাম

মোৰ প্ৰিয় ঔপন্যাসিক
 ৰংবং তেৰাং-ৰংমিলিৰ হাঁহি আৰু হংক্ৰাম

অসম প্ৰকাশন পৰিষদৰ মাহেকীয়া আলোচনী ‘প্ৰকাশ’ত ধাৰাবাহিক ভাবে প্ৰকাশ পাইছিল ৰংবং তেৰাঙৰ প্ৰথম উপন্যাস ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’।সেয়া ১৯৭৯ চনৰ কথা।আমি তেতিয়া হাইস্কুলৰ তলৰ শ্ৰেনীৰ ছাত্ৰ।প্ৰকাশ আলোচনীত সেই তাহানিতে পঢ়া ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ৰ প্ৰথম খণ্ডৰ ‘ফাগুনৰ এটি ধূসৰ সন্ধিয়া’ৰ চিত্ৰটো এতিয়াও মনত সজীৱ হৈ আছে।উপন্যাসখন পঢ়ি আমি ইমানেই প্ৰভাৱিত হৈছিলো যে আলোচনীখনৰ পৰৱৰ্ত্তী সংখ্যাৰ বাবে অধীৰ আগ্ৰহেৰে বাট চাই ৰৈছিলো।১৯৮০ চনত উপন্যাসখনৰ অন্তিম খণ্ড প্ৰকাশ হোৱাৰ পিছত বহুদিনলৈকে মনত উপন্যাসখনৰ চৰিত্ৰবোৰৰ কথাই দোলা দি আছিল।১৯৮১ চনত ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ কিতাপ আকাৰে প্ৰ্কাশ হোৱাত আমি আকৌ এবাৰ পঢ়িবলৈ সুযোগ পালো।
    আমি কটন কলেজত থাকোতে ১৯৮৫ চনত ৰবিন্দ্ৰভৱনত ‘ৰংমিলিৰ হাঁহিৰ’ নাট্যৰুপ চাইছিলো।চাই ভাল লাগিছিল,কিন্তু নাট্যকাৰে ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ক মঞ্চত সফলভাবে উপস্থাপন কৰিব পৰা নাছিল।
    পঢ়া সমাপ্ত কৰি আমি কৰ্মৰ সন্ধানত ১৯৯৩ চনত গুৱাহাটী দূৰদৰ্শনত ‘প্ৰগ্ৰেম এছিষ্টেন্ট’ পদৰ বাবে সাক্ষাৎকাৰ দিবলৈ গৈছিলো।আমাক সাক্ষাৎ লৈছিল কেন্দ্ৰ সঞ্চালকে নিজে আৰু লগত আছিল বিশিষ্ট নাট্যকাৰ দুলাল ৰয়।সাক্ষাৎকাৰৰ সচৰাচৰ প্ৰশ্ন কেইটামান সোধাৰ পিছত দুলাল ৰয়ে মোক ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ৰ বিষয়ে সুধিছিল।মোৰ প্ৰিয় উপন্যাসখনৰ বিষয়ে ক’বলৈ মই ভালেই পালো।
    কৰ্মক্ষেত্ৰ্ত সোমাই চাকৰি সূত্ৰে অসমৰ দিহিঙে দিপাঙে ঘূৰি ফুৰি শেষত পশ্চিম কাৰবি আংলঙৰ ৰংখাঙত ভৰি দিলো।তাতে এদিন শুনিলো-বৈঠালাংছ’ৰ ওচৰৰ হংক্ৰামত ৰংবং তেৰাঙৰ বহুপঠিত বিখ্যাত ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ উপন্যাসখনৰ টিভি ছিৰিয়েলৰ শ্বুটিং চলি আছে।পিছত গুৱাহাটী দূৰদৰ্শনত সম্প্ৰচাৰিত ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ৰ ধাৰাবাহিকখনে প্ৰচুৰ জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰিছিল।তেতিয়াই ধাৰাবাহিকখনকলৈ এটা বিতৰ্কও সৃষ্টি হৈছিল। তেতিয়াই আমি ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’খন পুনৰ পঢ়িছিলো। এইবাৰ পঢ়োতেহে মই বহুত নতুন কথা আৱিস্কাৰ কৰিলো।এয়া দেখোন মোৰ কৰ্মস্থল ৰংখাং অঞ্চলৰ চিনাকি পটভূমিত লিখা উপন্যাস।উপন্যাসখনত উল্লেখ কৰা প্ৰায়বোৰ ঠাইলৈকে ইতিমধ্যে মই গৈছো।
    ইমান দিনে মনত উদয় হোৱা নানান প্ৰশ্নৰ উত্তৰ পাবলৈ মোৰ প্ৰিয় ঔপন্যাসিকজনক সাক্ষাৎ কৰিবলৈ মনত বহুদিনৰ পৰাই এটি ইচ্ছা পুহি ৰাখিছিলো। তাতে ছাইদু হাংমিজি হাঞ্চেই স্মৃতি গ্ৰন্থৰ বাবে ৰংবং তেৰাং ছাৰৰ সাক্ষাৎকাৰ ল’বলৈ তাগিদা দিয়াত এদিন সন্ধিয়া পৰিবাৰ আৰু ছোৱালীজনীক লগত লৈ আমি ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ৰ স্ৰষ্টা ঔপন্যাসিকজনক পূৰ্ব নিৰ্ধাৰিত সময় মতে ডিফুৰ নিজা বাসভৱনত লগ কৰিবলৈ গৈছিলো।ডিচেম্বৰ মাহ-ছাৰে তেতিয়া জুহালত জুই পুৱাই আছিল।আমি গৈ পোৱাত ছাৰে সেই চিৰ পৰিচিত হাঁহিৰে আমাক আথে বেথে আদৰি ড্ৰয়িং ৰুমলৈ লৈ যাব বিচাৰিছিল।আমি কিন্তু ছাৰৰ লগত জুহালতে বহি ললো।ছাৰে ঘৰত থকা ছোৱালীজনীক চাহ বনাবলৈ ক’লে।আমাৰ ভাল-বেয়া খবৰ ললে,আমিও ছাৰৰ খবৰ ল’লো।তাৰ পিছত আমি যোৱাৰ উদ্দেশ্যৰ কথা ক’লো। ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ৰ বিষয়ে নানান কথা পাতি ছাৰৰ লগত এটা অন্তৰংগ সন্ধ্যা পাৰ কৰিলো।
    ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ উপন্যাসখন ৰচনা কৰাৰ প্ৰেৰণা বাৰু ৰংবং ছাৰে ক’ৰ পৰা পাইছিল-এই কথাটো বহুদিনৰ পৰাই জানিবৰ ইচ্ছা হৈছিল।ছাৰৰ নিজৰ ভাষাত-অসমীয়া সাহিত্যৰ ভঁৰালত অসমৰ কাৰবি সমাজ সম্বলিত কাহিনীমূলক সাহিত্যৰ অভাৱ অনুভৱৰ বেদনাৰ গভীৰতা,ডঃবীৰেন্দ্ৰ কুমাৰ ভট্টাচাৰ্যৰ ‘ইয়াৰুইংগম’(১৯৬০)আৰু লুম্বেৰ দাইৰ ‘পৃথিৱীৰ হাঁহি’(১৯৬৩)ত প্ৰকাশিত জনজীৱনৰ কাহিনী,অসমৰ সমসাময়িক পৰিস্থিতিৰ লগতে অসমৰ পাহাৰ-ভৈয়াম সম্প্ৰীতিক সাহিত্য-সংস্কৃতিয়ে ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ জলধাৰাৰ দৰেই একেটাৰুপত প্ৰৱাহিত কৰি ৰাখিব পাৰে-এই শ্বাশ্বত সত্যৰ উপলব্ধিয়ে সঞ্চাৰ কৰা প্ৰেৰণাতে সৃষ্টি হৈছিল ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’।আৰু কাৰবি আংলঙৰ মাটি আৰু মানুহক বহিৰ্জগতৰ সৈতে পৰিচয় ঘটোৱাৰ সপোন তাহানিখনৰেই।সেই সপোন বাস্তৱত ৰুপান্তৰ ঘটোৱা মাধ্যমেই ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’।
    উপন্যাসখন ৰচনা কৰাৰ প্ৰেৰণাৰ কথা আমি বাৰু জানিলো-কিন্তু উপন্যাসখনৰ সৃষ্টি কৰাৰ নেপথ্যৰ কথাবোৰো আমি জানিবলৈ বিচাৰিছিলো ছাৰৰ মুখৰ পৰা।যেনে ধৰক-কাৰবি আংলংখন এটা বিশাল অঞ্চল-কিন্তু উপন্যাসখনৰ কাহিনিৰ পটভূমি হ’ল পশ্চিম কাৰবি আংলঙৰ ৰংখাং অঞ্চলৰ বৈঠালাংছ’ আৰু ইয়াৰ দাঁতি কাষৰীয়া অঞ্চল।আমি জানো যে তেৰাং ছাৰ ৰংখাং অঞ্চলৰ বাসিন্দা নহয়।তেনেস্থলত ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ উপন্যাসৰ পটভূমি ৰংখাঙত নিৰ্বাচন কৰাৰ প্ৰেৰণা ক’ৰ পৰা কনেকৈ পালে?
    ছাৰে অমাক কৈছিল-জয়ছিং দলৈ চি ই এম হৈ থাকোতে (১৯৭২-৭৮) কাৰবি আংলং জিলা পৰিষদে প্ৰখ্যাত বোলছবি পৰিচলক শিৱ প্ৰসাদ ঠাকুৰৰ পৰিচালনাত ‘প্ৰগতিৰ পথত কাৰবি আংলং’ নামৰ এখন তথ্য চিত্ৰ নিৰ্মান কৰিছিল।সেই তথ্য চিত্ৰখনৰ চিত্ৰনাট্য ৰচনাৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল ৰংবং তেৰাং আৰু ৰয় ইংহিক।ৰয় ইংহিয়ে অৱশ্যে পিছত এই কামৰ পৰা আঁতৰি আহে।ফলত ৰংবং তেৰাঙে অকলে শিৱ প্ৰসাদ ঠাকুৰৰ লগত গোটেই কাৰবি আংলংখন বিস্তৃতভাবে ভ্ৰমণ কৰিব লগা হৈছিল।তেতিয়াই তেওঁ পশ্চিম কাৰবি আংলঙৰ ৰংখাং অঞ্চলৰ ৰংহাং ৰংবঙৰ পৰা আৰম্ভ কৰি উমৰাছি,উমতিলি,টিকা আৰু ৰংমান্দু আদি ঠাইবোৰ ভ্ৰমণ কৰিছিল আৰু কাৰবিসকলৰ ৰংখাং অঞ্চলৰ চহকী পৰম্পৰাগত সমাজ-সংকৃতিৰ স্বকীয়তাই তেওঁক প্ৰভাৱাম্বিত কৰিছিল।কাৰবি সকলৰ ৰজা আৰু হাবে পিনপ’ আদি এতিয়াও কাৰবি সমাজ ব্যৱস্থাত ৰংখাং অঞ্চলতেই আছেগৈ।সেই কাৰণে তেওঁ উপন্যাসখনৰ বাবে ৰংখাং অঞ্চলহে পটভূমি হিচাপে নিৰ্বাচন কৰিছিল।
    ৰংবং ছাৰক তেতিয়াই মই এটা প্ৰশ্ন সুধিছিলো-‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’খনত হংক্ৰামৰ দাঁতি-কাষৰীয়া অঞ্চল,যেনে-বি-হেনৰু,লংৰে,উমৰু,টীকা আৰু চেকছ’ আংলং আদি অঞ্চলৰ আচল নাম উল্লেখ কৰিছে।কিন্তু ইয়াত হংক্ৰামৰ নাম ক’তো উল্লেখ নাই।অৱশ্যে হংক্ৰামৰ লাংকুং হাবে ছাৰছিং হাবেৰ কথা উল্লেখ আছে। ‘ৰংমিলি’ গাওঁখন আমি হংক্ৰাম গাওঁখনেই বুলি ধৰিব পাৰো নেকি?
    ছাৰে তেতিয়া কলে যে-হংক্ৰাম গাওঁখনেই ৰংমিলি গাওঁখন বুলি ঠিক নকওঁ-কিন্তু হংক্ৰামলৈ আহিহে মই প্ৰথমে শাৰী শাৰী ছাংঘৰ দেখিছিলো,হাবে পিনপ’ক লগ পাইছিলো-গতিকে ‘ৰংমিলি’ গাওঁখন অংকন কৰোতে হংক্ৰামৰ পৰোক্ষ প্ৰভাৱ নিশ্চয় পৰিছে।
    ৰংবং তেৰাং হংক্ৰামৰ জোঁৱাই বুলি বোধহয় বহুতে নাজানে।তেওঁ হংক্ৰামৰ জীয়ৰী-জয়ছিং হাঞ্চে আৰু কাএৎ তেৰনপীৰ কন্যা আৰু বিশিষ্ট লিখক আৰু ৰাজনীতিবিদ ছামছিং হাঞ্চেৰ বায়েক কানাম হাঞ্চেপীৰ পতি।প্ৰকৃততে ৰংবং তেৰাং পূব কাৰবি আংলঙৰ বাসিন্দা।তেওঁৰ জন্ম বকলীয়াঘাটৰ লাংবুংদিংপি এৰাগাঁৱত ১৯৩৭ চনৰ ১৩ জানুৱাৰীত।পিতা বিনহুম তেৰাং আৰু মাতৃ বা-ইক ৰংহাংপী।তেওঁ স্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল লংকাত,কলেজীয়া শিক্ষা নগাওঁ কলেজত।তেওঁ পিছত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা অসমীয়া বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লয় আৰু ডিফু চৰকাৰী কলেজত অধ্যপনা কৰে।কলেজখনৰ ভাৰপ্ৰাপ্ত প্ৰিঞ্চিপাল হৈ থাকোতে তেওঁ অৱসৰ গ্ৰহন কৰে।
    ৰংবং তেৰাং ছাৰে ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ উপন্যাসখনৰ কাহিনী আৰু চৰিত্ৰ সম্পৰ্কে নিজে এই বুলি লিখিছিল-‘প্ৰাগ-স্বাধীনতা যুগৰ কাৰবি সমাজৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি লেখা হেতুকে বহুতো প্ৰ্ভাৱশালী ব্যক্তিৰ কথাও প্ৰসংগত আনিবলগীয়া হৈছে।সেইসকলক অৱমাননা কৰিবৰ মোৰ সাহস নাই।উপন্যাসখনৰ চৰিত্ৰবোৰৰ পৰা তেখেত সকলক আঁতৰত ৰাখিহে কাহিনী পৰিবৰ্ধিত কৰা হৈছে।ইয়াৰ কাহিনী আৰু চৰিত্ৰসমুহ সম্পূৰ্ণ কাল্পনিক’।---গতিকে আমি সকলোৱে জানো যে উপন্যাসখনত বহুতো আচল চৰিত্ৰ সন্নিবিষ্ট হৈছে-কিন্তু উপঅন্যাসখনৰ কাল্পনিক চৰিত্ৰ ছাৰইক,অমফু,কাদম আদি চৰিত্ৰ অংকন কৰোতে বাৰু কোনোবা প্ৰকৃত চৰিত্ৰসমূহৰ ওপৰত ভেঁজা দি অংকন কৰিছিল নেকি?আমি শুনা মতে ছাৰইক চৰিত্ৰটোত আপোনাৰ হুপ’ অৰ্থাৎ শশুৰ দেউতা জয়ছিং হাঞ্চেৰ চৰিত্ৰ কিছু প্ৰতিফলিত হৈছে?কথাটো কিমান দুৰ সঁচা?
    তেৰাং ছাৰে পোনচাতে ইতিবাচক উত্তৰ নিদি ক’লে যে-মই আগতেও কৈছো,উপঅন্যাসখনত হংক্ৰামৰ পৰোক্ষ প্ৰভাৱ পৰিছে বুলি গতিকে মই যিহেতু হংক্ৰামৰেই জোঁৱাই আৰু উপন্যাসখনৰ পটভূমি সেই অঞ্চলৰ ওপৰত ভিত্তি কৰা গতিকে কিছুমান চৰিত্ৰৰ প্ৰভাৱ নিশ্চয় পৰিছে।সেইটো স্বাভাৱিক কথা।কিছুমান চৰিত্ৰ অংকন কৰোতে মোৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা কিছু কল্পনাৰ ৰহন সনা হৈছে।ধৰক হেমাইৰ কাম্পুৰ স্কুললৈ পঢ়িবলৈ যাওঁতে নাৱেৰে পাৰ হোৱা বৰ্ণনাটো।সেইবোৰ কথা লিখোতে মোৰ ল’ৰালি কালত লংকাত পঢ়িবলৈ যাওঁতে যমুনা নদী ঘাটত নাৱেৰে পাৰ হোৱা অভিজ্ঞতা হংক্ৰামৰ ফু মোহনহঁতে হংক্ৰামৰ পৰা কম্মপুৰত পঢ়িবলৈ যোৱা অভিজ্ঞতাবোৰ মোক যি বৰ্ণনা দিছিল সেইবোৰ অভিজ্ঞতা একেলগে সাঙুৰি মই কিছু কল্পনাৰ ৰসন সানি বৰ্ণনা কৰিছে।গতিকে প্ৰভাৱ নিশ্চয় পৰিছে।
    উপন্যাস সাহিত্যত আঞ্চলিক উপন্যাস বুলি এটা শাখা আছে।ডঃপ্ৰফুল্ল কটকীয়ে তেখতৰ ‘স্বৰাজোত্তৰ অসমীয়া উপন্যাসৰ সমীক্ষা’ নামৰ কিতাপখনত আঞ্চলিক উপন্যাস সম্পৰ্কে আলোচনা কৰোতে এই বুলি লিখিছিল-‘আঞ্চলিক উপন্যাস বুলিলে টমাছ হাৰ্ডিৰ সুবিখ্যাত ৱেছেক্স উপন্যাস সমুহলৈ মনত পৰে।ৱেছেক্স অঞ্চলৰ প্ৰকৃতিয়ে সেই অঞ্চলৰ অধিবাসী বা তাৰ লগত কোনো প্ৰকাৰে জড়িত কিছুমান চৰিত্ৰৰ(মূখ্য বা গৌণ) জীৱনৰ হাৱ-ভাৱ,ধ্যান-ধাৰণা,চলন-ফুৰন,মাত-কথা ইত্যাদি কেনেকৈ প্ৰভাৱাম্বিত কৰে সেই কথা সেই উপন্যাসবোৰত দেখুৱা হৈছে।সেইবোৰ উপন্যাসত অঞ্চলটোৰ প্ৰভাৱ এমান দৃঢ় আৰু সুদূৰ প্ৰহাৰী ভাবে চিত্ৰিত হৈছে যে কোনো চৰিত্ৰই তাৰ পৰা আঁতৰি থাকিব নোৱাৰে।
    সাৰ্থক আঞ্চলিক উপন্যাস বুলি দাবী কৰিবলৈ হ’লে উপন্যাসখনত অঞ্চলটোৰ লয়লাস,গতিভংগী ধৰণ-কৰন সমস্তই সামগ্ৰিক ৰুপত পৰিসফুট হৈ কলাৰ পৰ্যায়লৈ উঠিব লাগে,পাঠকৰ মানসপটত জীৱন্ত হৈ ৰোৱাকৈ চিত্ৰিত হ’ব লাগে’—
    ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ত পশ্চিম কাৰ্বি আংলঙৰ ৰংখাং অঞ্চলৰ মাত-কথা,সমাজ ব্যৱস্থা,জীৱনধাৰা আৰু ঠাইবোৰৰ বিষয়ে ইমান জীৱন্ত চিত্ৰ অংকন কৰিছে যে ই অনাকাৰবি পাঠকক অভিভূত কৰিছে আৰু কাৰবি সমাজ আৰু ঠাইবোৰৰ বিষয়ে অন্তৰত গভীৰভাবে সাঁচ বহুৱাব পাৰিছে।আমি বাৰু ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ক এখন সাৰ্থক আঞ্চলিক উপন্যাস বুলিব পাৰোনে?
    ছাৰে স্বভাৱজাত বিনম্ৰতাৰে ক’লে যে-সেইদৰে চাবলৈ গ’লে ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ক আঞ্চলিক উপন্যাস বুলি কোৱাত মোৰ আপত্তি নাই।কিন্তু কিমানদূৰ সাৰ্থক আঞ্চলিক উপন্যাক হৈছে মই ক’ব নোৱাৰো-সেয়া পাঠক সমাজেহে  বিচাৰ কৰিব।মই মাত্ৰ লিখিছো-ইমানেই।ভাল-বেয়া বিচাৰ পাঠকে কৰিব।
    ছাৰে আমাক কোৱা মতে ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ লিখি সম্পূৰ্ণ কৰোতে প্ৰায় ছয় মাহ সময় লাগিছিল।প্ৰায় এবছৰ ধৰি তথ্য চিত্ৰ নিৰ্মানৰ কামত ঘূৰি ফুৰোতে শেষত ছাৰ টান অসুখত পৰে।ফলত তেওঁ প্ৰায় ছয় মাহ ধৰি শয্যাশায়ী হ’ব লগা হয়।সেই সময়ত তেওঁ শোৱাপাটীতে বহি উপন্যাসখন লিখি উলিয়াইছিল।
    ছাৰে নিজে স্বীকাৰ কৰিছে যে-কাৰবি সমাজৰ নাৰী সম্বন্ধীয় খুটি-নাটি কথাবোৰত সহধৰ্মিণীয়ে সহায় নকৰাহ’লে,কাৰবি সমাজৰ চিত্ৰ বহুখিনি অনুজ্জ্বল হৈ ৰ’লহেতেন।ছাৰৰ সহধৰ্মিণী কানাম হাঞ্চেপীয়ে অসুখৰ সময়ত শুশ্ৰষা কৰাৰ উপৰি উপন্যাসখন লিখি থাকোতে বিভিন্ন ধৰনে সহায় কৰিছিল।নাৰী সম্বন্ধীয় কথাবোৰৰ উপৰি ৰংখাং অঞ্চলৰ কাৰবি সমাজৰ সামাজিক গাঁঠনি আৰু সাংস্কৃতিক জীৱন-ধাৰআ,ৰীতি-নীতি সম্পৰ্কে বহুতো তথ্য দি কাৰবি সমাজৰ চিত্ৰ অংকন কৰাত যথেষ্ট সহায় কৰিছিল।

    ‘ৰংমিলিৰ হাঁহি’ টিভি ছিৰিয়েলখনে প্ৰচুৰ জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰিলেও ৰংবং ছাৰ উপন্যাসখনৰ চিত্ৰনাট্যৰুপত সন্তুষ্ট নহয়।আমি কাৰণ জানিব বিচৰাত ক’লে যে-উপন্যাস উপন্যাসেই।ইয়াক চিনেমালৈ ৰুপান্তৰ কৰাটো অতি কঠিন কাম।সেয়া সম্ভৱো নহয়।কাৰণ মানুহৰ অন্তৰৰ অনুভুতি কিছুমানক ছিত্ৰ ৰুপ দিব নোৱাৰি। ইয়াক কেৱল লিখিত ৰুপত পঢ়িবহে পাৰি।উপন্যাস আৰু চিনেমা সম্পূৰ্ণ বেলেগ মাধ্যম।

Tuesday, November 25, 2014

Memoir of an afternoon-a short story by Rongbong Terang

Memoir of an afternoon





               Last night’s showers have washed the hills of Dungkeklangso clean. The whole environment around the Forest Beat Office also seems quite new and fresh. Even the song of the birds seems to be sweeter and more melodious. Inspite of my attempts, I could not go home during Bohag Bihu. When I was at Diphu, there was not much problem in communication. But since coming to this place, I find myself tied down, unable to move out There is nothing but thick forest all around completely isolated from the outside world. How remote the place is! Was it the reason behind Bakul Saikia’s disappearance?
                       Yes, Bakul Saikia disappeared from this Dungkeklangso forest plantation. I started my own investigation from the day I had taken charge of the office but unable to trace anything I left it at that. But last night’s dream has brought him back to my mind. He loved the hills and its’ lives. It boosted his artistic temperament. How could he disappear? It’s still a mystery.
 Sahab! Sahab!
While sipping my morning cup of tea and still ruminating on the dream, I heard someone calling outside and coming out I find the village headman, Sarmen Timung.
“What is it gaobura, coming so early in the morning?”
“Kardom, sir.”
“Kardom. Is there anything serious?”
“No sir. I found this book in my field. Not knowing what it can be, I brought it to you.”
“Come up, gaobura.”
                   Scratching his head, the man climbs up to the bungalow. With scanty facial hair, the old man gives me a diary with a nervous look. I ask him to sit on the bench. Sitting down, he says slowly-
“Sir my eyesight is not good. I don’t know what is in there. I’ve found it lying on a big rock. Thinking it to be previous forester babu’s book, I bring it here. I could not sleep the whole night.”
               I turn the pages of the diary. As it had been lying on the rock, the worms could not reach it, but some of the pages are spoiled. Yes it is Bakul Saikia’s diary for sure. How surprising! I just hope that it will reveal something about the man.
“It’s good that you have brought it here, gaobura. I’ll have to read it. But don’t tell anyone. There might be problem. So be careful.”
“Good day sir, kardom”
“Good day gaobura, kardom.”
              After seeing off the gaobura, I enter my room and lighting a cigarette, start reading the diary. In the personal profile, in beautiful handwriting is his name and address entered- Mr. Bokul Saikia, Forester, AFD, Kamarbandha, Golaghat, Assam.
              There are some departmental notes and some odd romantic feelings also, jotted down here and there. A heading attracts my curiosity. It is- My diary of a day at Dungkeklangso. Puffing at my cigarette, I read on hoping to unravel some mystery.
        “After passing over many nameless hills, I look towards the sun. It looks red. I never thought Dungkeklangso to be so far. The roads are mere tracks in the woods and walking the whole day, I feel tired and weak, unable even to carry my airbag. My trekking shoes also seem heavier. I long for a break.
              Chandra Tokbi walks ahead, leading the way. He is carrying my bedding and suitcase, climbing the ups so easily. No trace of tiredness in him. It may be because he is habituated to the hills.
            Chandra Tokbi is a forest guard. He is accompanying me from Longnit bazaar to Dungkeklangso. After completing my forest training at Jalukbari, I have reported at Diphu East Division and been posted at Dungkeklangso as forester.
             This is my first introduction to Karbi Anglong. I’ve always loved adventure. Life as forester means life of adventure. It should be unique. A life without adventure has no meaning. It is comparable to a desert without any oasis.
               Thus I accept this unknown Dungkeklangso. Thinking about the place, I trudge forward following Chandra Tokbi, slowly and carefully.
                Reaching a plain area on the top, I look around. The hills are covered in green vegetation. At the onset of spring, they look delicate and make me feel refreshed. Nature at this period is always a source of inspiration for me. The far-off grey uneven line of hills fills my mind with emotions and the hills resembling innumerable waves lift up my spirit. I want to shout HELLO to get back its echo. Being so preoccupied, I stumble on some stones and cry out in pain. Tokbi turns around and seeing me holding my foot, asks-
“Are you hurt, sir?”
“No, I just stumbled on a stone. The shoe has saved me.” Though painful, I feign otherwise.
“Better to walk slowly on these hill tracks, sir.”
 “How far is it to the camp?”
“Not much. We are almost there. Are you tired, sir?”
“Yes. I never imagined the hills to be so steep.”
“Sir, let’s take some rest.”
“Yes. The hills are really very steep.” I put down my airbag on a rock. Tokbi also places the bedding and suitcase on a rock nearby. Agreeing with me he also says-
“Yes sir. The hills in this area are very steep.”
“What is this hill called?”
“It is Monjir Anglong.”
“What does it mean?”
“It means- (scratching his head)-monjir means the wind and anglong means the hills.”
Relaxing with a cigarette, I think aloud-
“Monjir Anglong means the windy hills, am I right?”
“I don’t know sir, but the air feels cool here.”
“Yes. Cool and soft breeze. I feel it too. I am refreshed by the air. Pass me the water bottle.” I gulp down some water.
                The area on the top is quite even. A few edi trees are seen scattered. A run-down tree-house is beautifully lighted by the afternoon sun. It must have been a jhumfield before. The abandoned tree-house and the empty field suddenly bring a sense of decay and destruction to my mind. I get up and look down to a stream below, where shadows and lights are playing together.
“Tokbi, isn’t it a stream?”
“Yes sir. It is Dungkeklangso”
“Dukeklangso? Then we’ve reached the place.”
“Yes sir, we’ll have to walk a little bit to the camp.”
“What does Dungkeklangso mean?”
“It means a stream with ferns, sir.”
“A stream with ferns!  It’s a nice name.”
“Yes sir.” He agrees with a smile.
“Let’s go. It’s already three o’clock. Can we get there before sunset?”
“Of course, we can, sir.”
“It would have been impossible for me to get here without you.”
              When we walk on slowly, breaking the stillness of the hills, my mind again fills up with the love and admiration for nature. On joining the forest department, the necessity of the ancient relationship between men and the woods, has been deeply implanted in my soul. So when I see men plundering and destroying the dumb woodlands, it becomes unbearable to me. I feel it a greater crime than molesting the fair sex. Passing all this way from Longnit, I notice the destruction of forest on both sides of the track. The woods at Dungkeklangso bear the same marks of destruction. So I ask-
“Tokbi, the hills around here have no trees, they are mostly naked. Is it because of shifting cultivation?”
“No sir.”
“What then?”
“It is because the Council has given lease to the saw mills and timber companies.”
“I see! The real problem lies somewhere, whilst we always blame it on the jhumias.”
“The hill people won’t have any food without shifting cultivation. We don’t have big paddy fields like in the plains.”
“You are right. Without jhum people will have no source of food. Our government should have tried to rehabilitate the people through some planned scheme. Our forest cannot be saved by blaming on the jhum system. What do you say?”
“Yes, but we are government servants only.”- says the simple man. I agree with him and walk towards our destination. While climbing down the monjir hill my eyes catch hold of some jhum fields nearby. The evening light covers up the whole place in almond colour. What a lovely scene!”
                    I wonder at how stable the jhum dependent economic foundation of the people can be. I have no idea at all. I think about their society, culture, language, literature, views on life etc and the exploitation incurred upon them by outsiders to strengthen their own economic conditions. I can only watch as a helpless forest officer, custodian of the woods. Disturbing my thoughts, a song strikes my ears. Though the words are not legible, the prevalent pain is distinct. Out of curiosity I ask-
“Have we reached the village?”
“Yes sir.”
“Was that a song?”                                                                   “Yes sir. It’s a romantic song.”                                                      “What does it say?”
“It says-----.” –he shows uneasiness.
“Can’t you tell me?”
“Sir it says- Beloved, there is none as beautiful as you on earth.” Tokbi is ashamed of such romantic words.
“It’s beautiful!”
“These are sung by love-struck youths, called ove alun. The songs are not allowed inside the village.”
“Yes our bihu songs are also sung in the fields, under the trees. The song has taken away my tiredness.” Tokbi smiles and pointing his finger says-
“There is Dungkeklangso, sir.”
“It’s good that we’ve reached before sunset.”
              We reach the stream. The water flows softly hitting against the rocks in the stream. My heart soars high looking at the clean, transparent and dancing water. I lose myself in the gloriously lighted surrounding under the setting sun.
“Sir, you wait here, I’ll carry the things to the other bank.”
 I return to reality to discover that there is no bridge.
“Can we cross it safely?”
“Yes sir, the water is not that deep.”
“Go ahead, then.”
                 Tokbi carries the things and without any awkwardness finds his way in the friendly water, among the rocks. I sit on a rock untying my shoe laces. Then I hear the voices of girls laughing and talking. They are coming down the hill, carrying small baskets on their backs. They are walking carefully down the hill but seem to lose their grips sometimes. I become so immersed in looking at them that I forget about my shoe lace. How could they move around so freely in the woods? It may be because they identify themselves with the wood and feel close to it. How romantic is their life!
               Seeing me, the girls have stopped. I realize that my khaki uniform might have frightened them, taking me for a policeman. I stand up to talk to them but Tokbi too arrives at this point. The girls seem relieved to see Tokbi and start talking in Karbi. I just stand there, listening, understanding nothing.
“Sir, this is Dimi, this is Kasang, my niece and this is Rupline, my cousin sister.”
While the introductions have been going on, I notice their dresses, all colourful reflecting their simple yet energetic life of the hills. The girls might have been looking for herbs and fruits in the woods. After being introduced, they offer their kardom. Offering my kardom, I also introduce myself- I am Bokul Saikia, your new forester babu. It’s nice to meet you all.”
“Babu it is not proper to offer kardom to girls.”-Kasang says.
“Oh, I didn’t know about it. I hope you all will not mind.”
“This Kasang always talks too much.”
“Tokbi, she’s done nothing wrong. It’s good that I’ve learnt about your social etiquette.”
        I have not noticed Rupline before. Very quietly, she is listening to our talks. She is a gem. Her beauty creates a storm in my heart. I find the real worth of my coming here.
Kasang has noticed my reaction to Rupline. So while going away, she shouts from the stream-
“Sir, the rocks of Dungkeklangso are very slippery. Take care. To us, you are not Bokul Saikia but one of our own hill-men.”
             Giggling, they all cross the stream. They make such a perfect picture that I look and look as if I will never see such a thing again. I contemplate on what Kasang has tried to mean and called me a hill-man. I too cross the stream with the help of Tokbi with Kasang’s words ringing in my ears. I can’t say anything about my future at Dungkeklangso-----------.”
                  Here the writing stops. This diary of Bokul Saikia is not an ordinary diary at all. It’s quite impressive. He might have wanted to write more. But he could not .What could have happened to the man? The diary gives no clue at all. I feel sad, thinking of him, such a good man with a soul as pure as gold. The description of his love of nature, the woods, the hills and his sudden attraction to the girl called Rupline gives a glimpse into his sensitive and artistic mind. Do these people mentioned in the diary, really exist at Dungkeklangso? Who is Rupline? I have never heard of such a girl since my coming to this place. Are these all creations of Saikia’s imagination only?
             No. No. There is no use thinking about these. All that matter is this- the man called Bokul Saikia has disappeared in the woods he loves, for ever.
              But---the things written in the diary---- shall they ever disappear from my mind?   #



# Translated from Rongbong Terang’s original Assamese short story “Abelar diary” by Kache Teronpi.  Donkamokam.

Saturday, November 22, 2014

হাফলঙত এতিয়া জোনাক নিশা

হাফলঙত এতিয়া জোনাক নিশা



“হেই মেনছিং,তোমাকতো গোৰ মাৰি গংগাত নহয়,দিয়ুঙতহে পেলালে দেখোন”-তাৰ এফবি ৱালত হাফলঙৰ বতৰৰ ম’বাইল স্ক্ৰীনশ্ব’টটো দেখি ৰাণাই কমেন্ট কৰিছে।সি প্ৰথমে বুজা নাছিল,-ৰাণাই তাক বুজালে-আমাৰ অসমীয়াত এটা ফকৰা-যোঁজনা আছে অ’-গোৰ মাৰি গংগাত পেলোৱা বুলি।তাত দিয়ুং নদী নাই জানো?
    হয়,হাফলং চহৰৰ পাহাৰটোৰ নামনিয়েদিয়েই বৈ গৈছে দিয়ুং নদী।
ৰাণা তাৰ বন্ধু,সি বৰ্ত্তমান ধুবুৰীত।তাৰো ইলেকশ্বনত ট্ৰেঞ্চফাৰ তাৰ দৰেই।“মই আছো বাংলাদেশী মখাৰ মাজত-তইতো ভাই স্বৰ্গত আছ’।ভু-স্বৰ্গত বুজিছ”
হয়,হাফলং চহৰখন ভূ-স্বৰ্গ বুলিয়েই কব লাগিব।অসমৰ একমাত্ৰ ‘হিলছ্‌ ষ্টেচন’।সৰু অথচ সুন্দৰ চহৰ।ইয়াৰ প্ৰকৃতিৰ অপৰুপ নৈশৰ্গিক দৃশ্য,চাৰিওফালে সেউজীয়া পাৰিবেশ,বৰাইল পৰ্ব্বতমালাৰ নীলা নীলা পাহাৰৰ দিগন্তব্যাপি লানি নিছিগা শাৰী-সঁচাকৈয়ে চালে চকুৰোৱা আৰু হিয়া শাঁত পেলোৱা প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্য!সাগৰ পৃষ্ঠৰ পৰা ৩১১৭ ফুট উচ্চতাত অৱস্থিত হাফলং চহৰখন প্ৰকৃতিপ্ৰেমী মানুহৰ বাবে আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰবিন্দু।ইয়াৰ শীতল জলবায়ু,বন্ধুভাবাপন্ন চহৰবাসী,পৰিস্কাৰ সেউজীয়া পৰিবেশ আদিয়ে মন মোহিত কৰে।
বাৰেৰহণীয়া বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ বাসভূমি হাফলং চহৰ। ডিমাচা,কাৰবি,জেমেনাগা,মাৰ,কুকি,বেইটে,ৰাংখল আদি সৰু বৰ কেবাটাও জনগোষ্ঠীৰ বাসভুমি এই ঠাইখনৰ।সেয়ে ইয়াত চলে ‘হাফলং হিন্দী’-এক অদ্ভূদ ল’কেল- হিন্দী মিক্স্‌ লিংগোৱাফ্ৰাংকা!
ইয়ালৈ আহি সঁচাকৈয়ে সিও ঠাইখনৰ প্ৰতি প্ৰেমত পৰিছে।প্ৰথমে যেতিয়া হাফলঙলৈ তাৰ ইলেকশ্বন ট্ৰেঞ্চ্‌ফাৰ বুলি শুনিলে-ঘৰত আৰু পৰিয়ালৰ মানুহৰ মাজত হাঁহাকাৰ লাগি গৈছিল।ঠাইখন চাকৰিয়াল মানুহৰ বাবে সুৰক্ষিত নহয়-ধন দাবী,অপহৰন আৰু হত্যা-তাত নিত্য-নৈমিত্তিক ঘটনা-সকলোৰে মুখৰ কথা।তাতে কাৰবি-ডিমাছা গোষ্ঠী সংঘৰ্ষ কিছু বছৰৰ পূৰ্বে সংঘটিত হৈ গৈছে।বহুত নিৰিহ মানুহৰ মৃত্যু ঘটিছিল।গতিকে পৰিয়ালৰ সকলোৰে ভয় আৰু দুঃশিন্তা।
চিন্তা তাৰো নলগা নহয়।প্ৰথমে আহিবলৈ ইতস্ততঃ কৰিছিল।চিনিয়ৰ সকলে সাৱধানবাণী শুনাই ভয় খোৱাই দিছিল-ইলেক্‌শ্বন ট্ৰেঞ্চ্‌ফাৰ দেই-নগলে চিধাই ‘চাচপেঞ্চন’ অতি কমেও এবছৰৰ বাবে।নিৰুপায় হৈ সি শেষ মূহুৰ্ত্তত আহিব লগা হ’ল।আহিবলৈ তাৰ সমূলি ইচ্ছা নাছিল-বিশেষকৈ ছেৰলিন জনীক এৰি আহিবলৈ সি টান পাইছিল।ছেৰলিনৰ লগত বিয়া তাৰ ঠিক হৈ আছে-তাইৰ কাষতে থাকিম বুলিয়েই সি ধেমাজীৰ পৰা বদলি লৈ আহিছিলহে মাত্ৰ।
ছেৰলিন ডিফু চিভিল হস্পিতালৰ এন আৰ এইছ এমৰ ডাক্তৰ।সি জালুকবাৰীত ইঞ্জিনিয়াৰিং কলেজত পঢ়ি থাকোতে লগ পোৱা-তাই তেতিয়া গুৱাহাটী মেডিকেল কলেজত।তাইলৈ মনত পৰিলেহে তাৰ মন উন্মনা হৈ পৰে।হাফলঙৰ দৰে ইমান ধুনিয়া আৰু ৰোমান্তিক চহৰখনত সি অকলশৰীয়া-ছেৰলিনলৈ ঘনাই মনত পৰে আৰু বিচ্ছেদৰ বিৰহত সি অস্থিৰ হৈ পৰে।তাইক উদ্যেশিয়েই সি এফবিত ষ্টেটাচ আপদেড দিয়ে-ফিলিং লনলি বুলি।
সি ইয়াত কালিবাৰি পি ডব্লিউ ডি থাৰ্থ কলনিত কোৱাৰ্টাৰত আছেহি।তাৰ কোৱাৰ্টাৰৰ খিৰিকিৰ পৰাই বহু তলত মাৰ জনগোষ্ঠীৰ বসতি প্ৰধান মহলয় ঠাইখনৰ মনোৰম দৃশ্য আৰু ওপৰত বৰাইল পাহাৰৰ নয়নাভিৰাম দৃশ্যটো দেখি থাকি-বিশেষকৈ ৰাতিপূৱাই খিৰিকি খুলিলেই পাহাৰৰ বহু তলত মহলয়ৰ ওপৰত বগাছাদৰেৰে ধাকি ৰখা যেন কুৱঁলিৰ আৱৰন দেখিলে মন জুৰ পৰি যায়।

প্ৰত্যেক দিনা ৰাতিপূৱাই তাৰ কাম হ’ল-কেমেৰাতো লৈ ওলাই যোৱা।সি অকলে হাফলং চহৰৰ পাহাৰীয়া ৰাস্তাৰ অলিয়ে গলিয়ে ঘূৰি ফুৰে-এটা অবিস্মৰণীয় দৃশ্য কেমেৰাত বন্দী কৰাৰ আশাত।প্ৰত্যেক দিনাই প্ৰথমে পি ডব্লিউ ডিৰ থাৰ্থ কল’নিৰ ওচৰতে থকা ‘ভিউ পইন্ট’টোত গৈ তলৰ মহলয়ৰ দৃশ্য এটা তোলে আৰু তাৰ পৰা ওচৰৰে প্ৰেছবেটেৰিয়ান মিছন কম্পাউণ্ডৰ পাহাৰটোৰ ওপৰলৈ উঠি বৰাইল পাহাৰৰ পৰা ওলাই অহা সূৰ্যোদয়ৰ দৃশ্যটো স্নেপ লৈ নামি আহে।তাৰ পিছত ৰাস্তাই ৰাস্তাই কেমেৰাটো লৈ অনাই বনাই ঘূৰে।

ঘূৰি আহি সেইবোৰ ফটোৰ ভালভাল শ্ব’টবোৰ ফেচবুকত আপলোড কৰে।ইতিমধ্যে ফেচবুক আৰু ব্ল’গাৰৰ তাৰ ব্লগত হাফলঙৰ ফটো দেখি বহুতো চিনাকি-অচিনাকী বন্ধুবোৰে ফোনত যোগাযোগ কৰিছে।সঁহাৰি দেখি সি অভিভূত হ’ল।
ফোন কৰিছে ডিব্ৰুগড়ৰ কোনোবা চাহ বাগানৰ পৰা নৱজ্যোতি বৰাই-হাফলঙৰ ফটোবোৰ দেখি সি নষ্টালজিক হৈ গৈছিল।তাৰ শৈশৱ-কৈশোৰৰ কালছোৱা এই চহৰখনতে অতিবাহিত কৰি গৈছিল।পৰিয়ালক এবাৰ ফুৰাই অনাৰ প্ৰবল ইচ্ছা তাৰ শৈশৱৰ চহৰখনলৈ।অতীত সুঁৱৰি সি তাৰ লগত প্ৰায় আধা ঘন্টা সময় কথা পাতিছিল।সি লামডিঙৰ পৰা হাফলঙলৈ পাহাৰৰ একাঁ-বেকা পথেদি,কেইবাটাও সুৰংগৰ তলেদি পাৰহৈ অহা মিটাৰ গজ ৰেল পথেৰে ৰেলৰ পাহৰিব নোৱাৰা যাত্ৰাৰ কথা সূঁৱৰি দূখ কৰিছিল ‘হিল্‌কুইন’ৰ চলাচল বন্ধ হৈ যোৱাত।
সি সুধিছিলে ‘হাফলং লেক’ৰ কথা।চহৰৰ মাজ মজিয়াতে অৱস্থিত ‘হাফলং লেক’ চহৰখনৰ সৌন্দৰ্য্য। ইয়াক ‘লাভাৰছ্‌ পইন্ট’ বুলি কোৱা হয়।এতিয়া পৰ্যটন বিভাগে সজাই পৰাই তুলিছে।
অ এন জি ছিৰ অনিৰ্বাণ ভাগৱতীয়ে তাৰ ব্ল’গত হাফলঙৰ ফটো দেখি ৰব পৰা নাছিল-সি নয়দাৰ পৰা ফোন কৰিছে।এটা অবিস্মৰণীয় কেইটামান দিন সি বহুবছৰৰ আগতে ইয়াত কটাই গৈছিল।সি হাফলঙৰ চাৰ্কিট হাউচৰ পৰা দেখা নয়নাভিৰাম বৰাইল পাহাৰৰ দৃশ্যটো এতিয়াও পাহৰিব পাৰা নাই।সি হাফলঙৰ হাপ্তাহিক শনিবৰীয়া বজাৰৰ কথা সুধিছিল।হাফলঙৰ শনিবৰীয়া বজাৰ খনেই হ’ল ইয়াত আটাইতকৈ ডাঙৰ হাট-বজাৰ।সেই দিনা হাফলং চহৰখন এক উৎসৱ মূখৰ হৈ পৰে-দূৰ-দূৰণি পাহাৰীয়া গাঁৱৰ পৰা আহে বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মহিলা বেপাৰী সকলে।লৈ আনে সতেজ পাহাৰীয়া শাক-পাছলি আৰু ফলমূল।
 তাৰ ভাতৃপ্ৰতিম ৰাটুল তিমুং-হাফলঙলৈ আহিবলৈ বিৰাট ইচ্ছা-বেংকৰ চাকৰিয়ে তাক আহিবলৈ সময় দিয়া নাই।হাফলঙৰ প্ৰত্যেকটো ফটোত টেগ কৰিবলৈ তাক অনুৰোধ কৰিছে।
আৰু ছেৰলিন-তাইক প্ৰত্যেক ৰাতিপূৱাই তোলা হাফলঙৰ ফটো ৱাটছ্‌আপত পঠাব লাগে।আৰু দিনৰ শেষত এবাৰ ফোন কৰি তাৰ হাফলঙৰ দিনটোৰ কথাবোৰ জনাব লাগে।তাই তাৰ ফোনৰ বাবে ৰৈ থাকে।তাই দিনত যেতিয়াই সময় পায় তাৰ ইনবক্সত মেছেজ এৰি থৈ থৈ যায়।কামৰ মাজে মাজে সিও ৰিপ্লাই দি দি যায়।যিদিনা তাইৰ ৰাতি ডিউতি থাকে সেইদিনা নিশা তাই অনলাইনত থাকে আৰু তাক শুব নিদিয়ে।দুপৰ নিশালৈকে তাহাতে এফবিৰ দ্বাৰাই সংযোজিত হৈ থাকে।
এতিয়া হাফলঙত বহুত ধুনীয়া বতৰ।ফৰকাল পৰিস্কাৰ নীলা আকাশ।বৰ্ষাত প্ৰায়ে মৌচুমীৰ মেঘে আগুৰি থকা বৰাইলৰ নীলা পাহাৰ লানি এতিয়া স্পষ্ট ৰুপত দৃশ্যমান হৈ আছে।শৰৎ গৈ হেমন্তৰ আগমনৰ লগে লগে এক মৃদু ঠাণ্ডা বতাহ ববলৈ লৈছে।ৰ’দৰ পোহৰটো কোমল হৈ আহিছে।আকাশত কেতিয়াবা দেখা যায় ডোখৰীয়া শুকুলা মেঘ ভাহি থকা।কেতিয়াবা সিহঁতে উৰি উৰি বৰাইলৰ সু-উচ্ছ শিখৰত ওলমি ৰৈ থাকে গৈ।

এনেকোৱা পৰিবেশে তাক ৰোমান্তিক কৰি তোলে।সি ছেৰলিনলৈ মেছেঞ্জাৰত মেছেজ এৰি দিয়ে-‘আহিবানে মোৰ কাষলৈ এদিনৰ বাবে হলেও?’
‘পৰা হলে আহিলো হয়-ঘূৰি ফুৰিলো হয় তোমাৰ লগতে-হাফলঙৰ  অলিয়ে গলিয়ে।বগালো হয় তোমাৰ লগতে পাহাৰে কন্দৰে’।তায়ো কিছুমান ৰোমান্টিক বাক্য এৰি থৈ যায় তাৰ মেছেঞ্জাৰৰ ইনবক্সত।
চাৰ্কিট হাউচত আজি এডিছি তাৰ’ ছাৰৰ পাৰ্টি।ঘনিষ্ঠ কেইজন মান অফিচাৰ বন্ধুৰ লগত।সিও আমন্ত্ৰিত।তাৰ বহুদিনীয়া হেপাঁহ চাৰ্কিট হাউচৰ ছাদৰ পৰা নিশাৰ হাফলঙক প্ৰতক্ষ্য কৰাৰ।বিশেষকৈ জোনাক নিশাত।আজি চতুৰ্দশী জোনাক নিশা।সি পাৰ্টি আৰম্ভ হোৱাৰ আগতে ছাদৰ ওপৰলৈ উঠি গ’ল।কি এক অপূৰ্ব মনোৰম দৃশ্য!!জোনাকৰ পোহৰে ধুৱাই নিয়া নিশাৰ হাফলং চহৰ।ৰাতিৰ জোনৰ পোহৰতো স্পষ্টকৈ দৃশ্যমান হৈ আছে শান্ত-সমাহিত বৰাইল পৰ্ব্বত শাৰী।দিনৰ ৰোমান্তিক হাফলং চহৰ জোনাক নিশাত মায়াবী চহৰলৈ ৰুপান্তৰিত হৈছে।চাৰিওফালে কি যে এক মায়াবী ৰোমান্তিক পৰিবেশ!এই মূহুৰ্ত্তত যদি ছেৰলিন তাৰ কাষত থকা হলে!!
জানে সি তাইৰ আজি গধুলি অ-পি-ডি ডিউতি।তথাপি সি ফোনটো লগালে-ৰেচিপ তাই কৰা নাই।সি হাফলঙৰ জোনাক নিশাৰ ‘লাইফ’ বৰ্ণনা দিব বিছাৰিছিল।সি তাৰ ছাৰিওফালৰ পৰিবেশ বৰ্ণনা কৰি মেছেঞ্জাৰত মেছেজ এৰি দিলে-মিচ ইউ।
বহু দেৰিকৈ ছেৰলিনৰ পৰা ৰিপ্লাই আহিল-‘ইমান ধুনিয়া ৰোমান্তিক পৰিবেশ শুনিয়েই উৰি গুচি গ’ল মন মোৰ তোমাৰ কাষলৈ আৰু বৰাইল পাহাৰৰ বুকুলৈ।মন গৈছে এতিয়াই উৰি গুচি যাবলৈ’।

‘পাখি লগাই উৰি আহা মোৰ সোনজনী!!’মেছেঞ্জাৰত বাক্যটো এৰি দি সি ছাদৰ পৰা তললৈ নামি আহিছিল।***